Bùi Ngọc Huyên và giấc mơ ôtô Việt

HBVN

Hơn hai mươi năm trước, Bùi Ngọc Huyên là một anh kỹ sư ở Cục Ôtô, Bộ Giao thông vận tải, hễ thấy ông nói đến chuyện sau này Việt Nam sẽ sản xuất được ôtô, là ai nấy cười ngất. Họ bảo ông “hão huyền”.

Rút ra từ những bài học

Trong quan niệm của nhiều người, cho đến tận bây giờ, chế tạo động cơ bốn bánh vẫn là chuyện của những “người khổng lồ” Trung Quốc, Mỹ, Liên Xô... Còn khi mà vẫn phải bận bịu lo cho sự ấm, lạnh của cái bao tử thì chưa đến lúc để người VN bàn đến những lĩnh vực công nghệ cao xa xỉ ấy. Vậy mà câu chuyện 20 năm trước, tưởng đùa giờ hóa thật...

Năm 2003, dư luận xôn xao về câu chuyện của một ông già, tuổi ngoại lục tuần ở Vĩnh Phúc, tự tay xây dựng thiết kế một xưởng chế tạo ôtô “made in” Việt Nam! Nhiều người bảo ông gàn. Bởi ai chẳng hiểu, người Việt vốn sính đồ “ngoại”, thích ăn chắc mặc bền, nên “của một đống tiền, cứ chọn thương hiệu lớn cho chắc”. Hơn nữa, bài học xe máy giá rẻ Trung Quốc vẫn còn nhỡn tiền đó. Ai dám đảm bảo: ôtô giá rẻ, mà lại xe nội địa, sẽ được người tiêu dùng chấp nhận?

2 năm sau đó, chiếc xe Việt đầu tiên mang nhãn hiệu Vinaxuki xuất xưởng. Người đầu tiên dùng thử hàng nội chính là... Tổng giám đốc Bùi Ngọc Huyên. Kế đó là một bạn hàng của ông, một doanh nghiệp làm đồ nhựa ở Hải Phòng. Chiếc thứ ba, Xuân Kiên bán cho một doanh nghiệp Đài Loan...

Cứ thế, tiếng lành đồn xa, xe Vinaxuki “tốt, ăn ít xăng, máy khỏe”, tiêu chuẩn khí thải đạt mức châu Âu I, II... nên nhiều mẫu làm ra không đủ bán. Với tỷ lệ nội địa hóa 33%, tiến đến 44% vào tháng 10/2006 và 60% vào năm 2007, đến nay sản phẩm Xuân Kiên làm ra có những mẫu xe không đủ để bán.

Hơn 20 mẫu xe trên thị trường

Hiện Xuân Kiên đã có hơn 20 mẫu xe giá thành từ 88 triệu đồng đến 216 triệu đồng. Hệ thống đại lý trải dài khắp toàn quốc. Xe Vinaxuki đang bước từng bước trên con đường hiện thực hóa giấc mơ sản xuất ôtô Việt. Và người vui mừng hơn ai hết chính là vị Tổng giám đốc “gàn” của Vinaxuki – ông Bùi Ngọc Huyên.

Hiện Xuân Kiên đã cho ra lò hơn 20 mẫu xe như xe benz, bán tải (pick-up), xe bus, xe 7 chỗ, xe tải... Giá xe tải từ 83 triệu đến 199 triệu đồng; xe 8 chỗ từ 10.900 - 11.380USD; xe pick-up từ 13.500-14.500USD..., thấp hơn xe cùng loại của các liên doanh trong nước

Ông Huyên tâm sự “tôi ấp ủ lâu lắm rồi, cũng thật may số phận đã mỉn cười với tôi. Ngày chưa chế tạo vợ tôi còn bảo mình là lão gàn nữa là, nhưng cũng vì câu gàn đó mà mình làm nên cơ nghiệp, mình chưa oán trách điều gì cả. Mọi cái đều đi theo ý muốn của mình, mình sẽ cố làm nhiều sản phẩm tốt hơn. Để sao cho người việt Nam dùng hàng Vệt Nam”.

Ít ai biết được rằng, giấc mơ tự tay làm ra một chiếc xe "made in Vietnam” đã nhen nhóm trong lòng “cậu bé” Huyên từ những ngày học lớp 4, lớp 5. Đó là lần đầu tiên “cậu” được xem những thước phim đen trắng về cảnh kéo pháo lên trận địa Điện Biên Phủ...

Tốt nghiệp cấp I với điểm số cao nhất trường, cậu bé Huyên được chọn trường để học. Hết cấp II rồi vào cấp III, giấc mơ xe Việt vẫn theo từng bước chân cậu. Tốt nghiệp, vì lý lịch “địa chủ”, không được vào đại học, Huyên xung phong vào chiến trường và chọn ngồi sau vô lăng để làm anh lính lái xe Trường Sơn.

Cuối năm 1967, 1968, trong gần 900 người ở đơn vị, chàng thanh niên Bùi Ngọc Huyên được chọn để cử đi học Đại học Giao thông vận tải. Ra trường, ông được làm việc ngay ở Cục Ôtô, Bộ Giao thông vận tải. Ngày đi làm, tối về ông đánh vật với những đôi săm lốp, pêđan, các loại phụ tùng xe đạp... Tranh thủ được lúc nào, ông lại lăn lưng ra mày mò chế tạo máy móc cơ khí, bận rộn với những đe, búa, hàn, đúc - thói quen duy trì từ thuở sinh viên.

Khởi nghiệp từ sắt vụn

Bỏ một đồng ra mua sắt vụn, về chế tạo một chiếc máy cán thép thủ công bán cho nhà máy gang thép Thái Nguyên là đã thu về bốn đồng tiền lãi. Còn làm pêđan xe đạp? Cứ mua nguyên liệu hết 2 đồng thì bán được 20 đồng. “Chất lượng tốt như hàng Đài Loan mà giá chỉ bằng 1/2”. Với những loại máy phức tạp như máy cán thép, mình ông thầu rồi đi thuê lại. Người nhận làm cuaroa, người nhận mua hộ bi, người khác thì đúc cho cái này, cái nọ...

Cứ thế, căn hộ riêng cho bốn người biến thành một xưởng cơ khí tại gia. Vợ và hai đứa con đều phải cùng ông lao động cật lực. Thấy lốp xe đạp làm được, ông bắt đầu hình dung đến việc sản xuất những chiếc lốp ôtô. Được bao nhiêu tiền ông dồn hết đi mua sách kỹ thuật cơ khí để nghiên cứu.

Cập nhật được chi tiết kỹ thuật nào mới, ông lại áp dụng thử vào sản xuất. Những năm bao cấp, hàng hóa khan hiếm, làm ra đến đâu, hàng của ông hết veo đến đấy. Tích tiểu thành đại, các mặt hàng cứ mở rộng dần dần. Năm 1992, vợ con ông chưa kịp mừng với quyết định nghỉ hưu của ông thì đã tá hỏa lên khi nghe ông tuyên bố, “không làm nhà nước nữa, về lập doanh nghiệp tư nhân”.

Chút vốn liếng tích cóp cộng với tài xoay xở có được từ những năm ki cóp sản xuất tại gia cũng không giúp ông thuyết phục được ai cho thuê đất. Cạy cục, xin xỏ không được, cực chẳng đã, ông phải tính bài đi thuê lại đất của các doanh nghiệp Nhà nước đang làm ăn thua lỗ có đất bỏ hoang. Vốn liếng tích cóp từ những ngày làm bi, làm trục ông đổ vào sản xuất những mặt hàng cơ khí mới do chính ông tự học hỏi thiết kế: máy cán thép, máy công cụ, dụng cụ công nghiệp cầm tay...

Nhưng chưa an cư thì khó mà lạc nghiệp. Suốt 10 năm vừa lo mở rộng sản xuất, đón đầu những mặt hàng nhạy bén trên thị trường, ông vừa tong tả đi thuê đất đai nhà xưởng để giữ cho dây chuyền sản xuất không bị ngắt ở khâu nào... Năm 2002, thấy ông Huyên xin được đất để an cư rồi, ai cũng ngỡ ông sẽ xây tiếp một xưởng sản xuất nữa để phát triển gần 100 mặt hàng cơ khí, thiết bị y tế, nội thất...

Nhưng đùng một cái, ông quyết định xây dựng hẳn một xưởng chế tạo ôtô! Ông đã “chạy” khắp sáu “cửa” trong suốt một năm trời và chỉ thở phào nhẹ nhõm khi Thủ tướng Chính phủ chính thức hạ bút phê duyệt. Bươn chải bao năm làm kinh tế hộ gia đình, vượt qua mọi “hắt hủi” từ những ngày đầu làm kinh tế tư nhân chính là cách để ông Huyên nuôi dưỡng ước vọng về một chiếc “Vinaxuki” (Việt Nam những mùa xuân kiên cường) thuần Việt.

Bùi Chí Nhân (Theo doanhnghiep24h.com)