Văn bia hai tướng công Vũ, Bùi tại xã Nam Thanh huyện Nam Đàn

HBVN

Ở xã Thanh Tuyền, Thanh Thủy ngày xưa (nay là xã Nam Thanh, huyện Nam Đàn) mảnh đất phía tây nam dãy núi Đại Huệ, quê hương của những dòng họ thế khoa: Vũ Duy, Bùi Hữu, Bùi Danh, ..., hiện còn lưu giữ được nhiều Di tích Lịch sử Văn hóa có từ thời Lê. Trong đó, cụm bia mộ và văn bia: "Hai tướng công Vũ, Bùi" là một di sản sâu đậm tính nhân văn rất đáng tôn vinh và bảo vệ của vùng đất này.

Điều vinh hạnh nhất là từ đây đã tạo dựng nên một truyền thống cao đẹp của địa phương. Đó là tinh thần yêu nước, cách mạng, hiếu học, từng được lịch sử và nhà nước ta ghi nhận.

Sau đây là hình ảnh về Văn bia hai tướng công :

Ảnh mộ Vũ tướng công (bên phải), Bùi tướng công (bên trái) và nhà bia phía trước tại xóm 7A xã Nam Thanh, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An. Ảnh: Bùi Xuân Lương

Văn bia hai tướng công Vũ, Bùi :

Văn bia hai tướng công Vũ, Bùi. Ảnh: Bùi Xuân Lương

Nguyên văn :

Phiên âm:

Vũ, Bùi nhị vị tướng công bi

Ngô xã Nghĩa Trai tướng công, tự Duy Dương, tính Vũ, thế khoa hoạn. Công, Chính Hòa Tân Dậu khoa Giải nguyên, Ất Sửu khoa Tiến sĩ. Ngô tổng khoa giáp công kỳ hao thỉ dã. Sĩ chí Thanh Hoa đạo Ngự sử. Tốt niên tam thập lục. Kim phụng phong Phúc thần. Hương cống Duy Thám, Sinh đồ Duy Bá công lĩnh dẫn dã.

Bùi tướng công, tự Hữu Nhậm, Giải nguyên Bùi Hữu Chí chi tử, Hương cống Bùi Trần Hiến chi huynh dã. Chính Hòa Canh Thìn khoa Tiến sĩ, lịch sĩ Sơn nam Giám sát ngự sử, Thanh Hoa Đốc đồng thăng Hiến sát sứ. Phụng sai đốc trấn. Cao tốt vu quan, tặng Tham chính. Kim tôn tộc phồn diễn. Tú tài Bùi Hữu Văn , Bùi Hữu Tụy giai kì nội tôn dã.

Duyệt phổ kỷ nhị bách niên vu tư hỹ. Kim hạ ngô xã thân sắc kì hào bốc trạch phụng song cải vũ Trù Sơn chi bắc, giang tân nam thiết, dĩ phong thạch thỉ nhi chúc nhi, nhĩ phất phong dã. Viên bái, bình nhi cẩn chí viết: Bất mẩn giả tinh, bất hủ giả danh, nhị công chi phù một tồn tử sinh trù sơn giai thành, thần quan huỳnh huỳnh kỳ cảnh nhiên vu thương minh giả. Khải tại mộ chi minh bất minh.

Thành Thái tứ niên cửu nguyệt nhị thập nhật
Đông Khê Sơn phòng sứ Nguyễn Thức Tự cung soạn
Mậu Tý khoa Cử nhân thăng Biên tu lĩnh Huấn đạo Bùi Danh Hòa phụng cúng.
Bản xã văn thân hòa lí đồng bái chí.

Dịch nghĩa:

Văn bia hai tướng công họ Vũ và họ Bùi

Nghĩa Trai tướng công của xã ta tự Duy Dương, họ Vũ, dong họ đời đời khoa hoạn. Ông đậu Giải nguyên năm Chính Hòa Tân Dậu (1681), Tiến sĩ khoa Ất Sửu (1685). Khoa giáp của tổng ta ông nổi tiếng đầu tiên, như mũi tên, tên chưa vút tới đã nghe tiếng mũi tên bay. Làm quan tơi chức Giám sát ngự sử đạo Thanh Hoa. Ông qua đời năm 36 tuổi. Nay được phong Phúc thần. Hương cống Vũ Duy Thám, sinh đồ Vũ Duy Bá là con cháu của ông.

Bùi tướng công, tự Hữu Nhậm, là con của Giải nguyên Bùi Hữu Chi; Anh của Hương cống Bùi Trần Hiến. Tiến sĩ khoa Chính Hòa Canh Thìn (1700). Làm quan đến Giám sát ngự sử Sơn Nam, Đốc đồng Thanh Hoa thăng Hiến sát sứ, phụng Đốc trấn. Tạ thế khi đương quan, tặng Tham chính. Nay dòng tộc của ông phồn thịnh. Tú tài Bùi Hữu Văn, Bùi Hữu Tụy đều là nội tôn (Bùi Hữu Tụy (1867-?), cử nhân khoa kỷ Dậu (1909), Tiến sĩ khoa Canh Tuất (1910), làm quan: Thừa chỉ, Lang trung Bộ Lại).

Trải đã 200 năm, mùa hè năm nay thân hào của xã bàn định chọn nơi song cải (dời mộ của hai vị) về phía đông bắc núi Chùa (chùa Viên Quang), phía đông nam bậc đá bến Rào (Rào băng, phát nguyên từ dãy núi Đại Huệ, nay đã được ngăn thành Đập Rào Bâng), lấy đá ong xếp thành đàn mộ để khỏi mất. Nay bèn chập tay cúi lạy, xin ghi tạc rằng: Tinh thần không đổ tên tuổi không nát. Hai ông như hoa phù dung: mất còn, chết sống đều là phúc thần ở núi Chùa, là vị thần lấp lánh ánh sao, mênh mông như biển cả. Há chi ở mộ có bia hay không có bia.

Ngày 20 tháng 9 năm Thành Thái thứ tư (1892)
Đông Khê Sơn phòng Nguyễn Thức Tự (1841-1923) kính cẩn soạn bài này
Mậu Tý khoa(1888) Cử nhân thăng Biên tu lĩnh Huấn đạo Bùi Danh Hòa cúng bia
Bản xã văn thân hào lý đồng bái ghi tạc.

Đào Tam Tỉnh st.
Bùi Văn Chất phiên âm dịch nghĩa.